पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर स्मृतिदिन

पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर स्मृतिदिन
Admin by Admin May 31, 2024
पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर स्मृतिद

🚩 ३१ मे १७२५ 🚩


🚩 पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर_स्मृतिदिन 🚩 *


पुरुष-प्रधान राज्यव्यवस्थेमध्ये इतिहासावर स्वतःचा स्वकर्तुत्वाने स्वतंत्र असा ठसा उमटवलेल्या राज्यकर्त्या म्हणून प्रामुख्याने अहिल्यामाईंचा उल्लेख करावासा वाटतो.
अहिल्यादेवींचा जन्म ३१ मे १७२५ रोजी अहमदनगर जिल्ह्यातील चौंडी येथील आहे.मल्हारराव होळकर हे रत्नपारखी,मल्हाररावांची गाठ पोरसवदा अहिल्यादेवींशी पडली.त्यांनी आपला पुत्र खंडेरावांसाठी त्यांचा हात निःसंकोचपणे मागितला.खंडेराव होळकरांशी अहिल्यादेवींचा विवाह झाला.सासरा बनलेल्या मल्हाररावांनी आपल्या सुनेला हौसेने लिहा-वाचायला शिकवले.खंडेराव होळकर हे तरुण वयापासूनच मल्हारावांसोबत मोहिमांत सहभागी होत असत.


अहिल्यामाईंनी माळव्यातील नव्हे तर जिथे त्यांचा प्रत्यक्ष कारभार नव्हता जिथेही त्यांनी लोककल्याणकारि कार्य केलं आहे,विशेष म्हणजे जिथे मुस्लिम राज्यकर्ते होते त्यांच्या राज्यात जाऊन त्यांनी तिथे मंदिरे कशी बांधली असतील हे एक न उलगडणारे कोडे आहे.त्यांच्या याच अजोड कार्यामुळेच हिंदुस्थानातील प्रजा त्यांना मानवरुपी “देवी” मानते.
इंग्रज इतिहासकार माल्कमच नव्हे तर असंख्य युरोपियन इतिहासकारांनी भले येथील राज्यकर्त्यांचे वाभाडे काढले असतील,पण अहिल्यादेवींवर लिहितांना आपल्या आदरभावनेला मुक्तद्वार दिले आहे.डॉ.ऍनी बेझंट म्हणतात,`भारत देशाची खरी सुपुत्री म्हणजे अहिल्यादेवी होय,कारण ती नुसती प्रजाहितपालक नव्हती तर राष्ट्राचे ऐक्य आणि राष्ट्रभावनेला जतन करत सर्वत्र आपल्या खाजगीतून समाजकार्य करणारी एकमेव राष्ट्रमाता आहे.’ का अशी अगदी युरोपीयांचीहि भावना अहिल्यादेवींबाबत बनलि हेही आपल्याला समजवून घ्यायला हवे.

खंडेराव होळकरांना कुंभेरीच्या युद्धात वीरमरण आल्यानंतर त्यांची जागा अहिल्यादेवींनि घेतली.मल्हारबा देशभर मोहिमांत व्यस्त असतं.सासरा-सुनेतील पत्रव्यवहार हा त्यांच्या राजकीय विचारकतेचा उत्कृष्ठ नमुना आहे.अहिल्यादेवींना मल्हारराव तोफा-दारूगोळ्याची मागणी ते ज्या मार्गाने माहीम चालविणार आहेत त्याच्या रक्षणाच्या सूचना अहिल्यादेवींना जसे देताना दिसतात तसेच अहिल्यादेवी पण मल्हारबांना सल्ले देतानाही दिसतात.सासरा सुनेचा ऐकेल हा तो काळ नव्हता…आताही फारसा नाही…परंतू मल्हाररावांसारखा मुत्सद्दी अहिल्यादेवींचे सल्ले अंमलात आणत होता यावरूनच त्यांची योग्यता लक्षात येते….


अहिल्यादेवींचे कार्य त्या काळाच्या कित्येक पुढे होते,ज्या काळात स्त्रियांचे कार्य चूल आणि मूल एवढेच होते त्या काळात त्यांनी स्त्रियांना लष्करी प्रशिक्षण देणारे विद्यालय सुरु केले होते.घोडेस्वारी ते शस्त्रात्र प्रशिक्षण या विद्यालयात दिले जात असे.तत्कालीन स्थितीत हि एक जागतिक क्रांतिकारी घटना होती.घराबाहेर पडायला जेथे बंदी तेथे महिला शस्त्रचालक बनणार हि कल्पनाही त्या काळात कोणी करू शकत नव्हते.स्वतः अहिल्यादेवी उत्कृष्ठ योद्धया होत्या.महिला अबला नाहीत हे त्यांनी स्वकर्तृत्वातून सिद्ध केले असले तरी सर्व महिला शक्तीवर त्यांचा विश्वास होता.त्यांनी स्वतःची महिला सैन्याची पलटण उभी केली होती.याच पलटणीच्या बळावर त्यांनी राघोबादादाचा माज उतरविला होता व माघार घेण्यास भाग पाडले होते.


अहिल्यादेवींचे प्रशासन हे ब्रिटिशांनाहि आदर्शभूत ठरले.सर्व देशात जेव्हा दांडगाईचे राज्य होते,कोणाचा पायपोस कोणाच्या पायात नव्हता त्या काळात अत्यंत सुरळीत चालणारे एकमेव राज्य म्हणजे माळवा होते.त्यांचे प्रशासन हे राजकेंद्री नसून समाजकेंद्री होते.समाजातील सर्व घटकांना समान न्याय हे त्यांचे वैशिष्ट्य होते.निपुत्रिक विधवांची संपत्ती जप्त करण्याचा परंपरागत कायदा त्यांनी रद्द तर केलाच पण विधवांना दत्तक पुत्र घेता येईल असे कायदे बनविले.हि एक सामाजिक क्रांती होती.त्यांनी राज्यातील व्यापार उदीम वाढवा यासाठी त्यांनी भरपूर कष्ट घेतले.महेश्वरला विणकरांना स्थायिक करून त्यांनी वस्त्रद्योगला प्रोत्साहन दिले.ते इतके यशस्वी ठरले कि माहेश्वरी साड्या व अन्य वस्त्रे भारतीय बाजारपेठ व्यापून उरले.आजही ती ख्याती पुसलेली नाही.


इंगजांबद्दल अहिल्यादेवींचे मत आणि धोरण दूरदृष्टीचे होते.१७७७ साली पेशव्याला लिहिलेल्या पत्रात त्या म्हणतात,”इंग्रज गोडबोल्या आणी अस्वलासारखा धूर्त आहे.त्याच्याशी संग करू नका.तो गुदगुदल्या करून मारेल.अस्वलाला ठार मारायचे तर त्याचा तोंडावर आघात करावा लागेल”.हे कार्य पेशव्याला जमले नसले तरी पुढे महाराजा यशवंतराव होळकर यांनी इंग्रजांचा धोका लक्षात घेऊन त्यांना अनेक युद्धात धूळ चारली.
उत्कृष्ठ नागरी व लष्करी प्रशासक,नैतिकतेचा आदर्श बिंदू देशव्यापक विचार करत प्रत्यक्ष कृती करणाऱ्या थोर महिला राज्यकर्त्या अहिल्यादेवी होळकर यांचा मृत्यू आज म्हणजे १३ ऑगस्ट ला झाला.त्यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त त्यांच्या अमर कार्यास व त्यांच्या पवित्र स्मृतीस विनम्र अभिवादन
💐

💐💐

💐

💐

💐